ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ*
Με αντίστοιχο τρόπο επέλεξε το υπουργείο Τουρισμού να προβάλει τη χώρα μας στο πλαίσιο της Διεθνούς Έκθεσης Τουρισμού στο Λονδίνο, μέσα από ένα βίντεο που παρουσιάζει 200 χορευτές, με θέα τον Τάμεση, να χορεύουν λίγο συρτάκι και λίγο μπρέικντανς, υπό το βλέμμα τόσο των περαστικών όσο και της ίδιας της υπουργού. Το βίντεο αστοχεί από όλες τις απόψεις: αφενός, δεν παραπέμπει με τρόπο εύληπτο και άμεσα αντιληπτό στην Ελλάδα, αφετέρου, αναπαράγει μέσα από το συρτάκι όλα τα στερεότυπα που ταλανίζουν τη νεοελληνική κοινωνία.
Η χρήση των νέων μέσων επικοινωνίας στο πλαίσιο μιας τουριστικής καμπάνιας, αποκαθιστώντας το κανάλι επικοινωνίας με τους νέους που κατεξοχήν τα χρησιμοποιούν, εκ των πραγμάτων επικροτείται. Ωστόσο, δεν πρέπει να συγχέουμε το μέσο που χρησιμοποιείται με το περιεχόμενο που πρoωθείται. Μπορεί το flashmob (συνάθροιση ενός πλήθους ανθρώπων με σκοπό τη δημιουργία ενός χάπενινγκ) να είναι μια νέα τάση, το youtube, στο οποίο ανέβηκε το βίντεο, ένα εδραιωμένο πλέον μέσο επικοινωνίας, το βίντεο ωστόσο αποτυγχάνει διότι το περιεχόμενο δεν παραπέμπει καθόλου στην Ελλάδα: ο Τάμεσης δεν θυμίζει Ελλάδα, το μπρέικντανς δεν είναι ελληνικός χορός, ενώ στο σλόγκαν Greece welcomes you, στη θέση του Greece θα μπορούσε κάλλιστα να είναι οποιαδήποτε άλλη χώρα. Το μόνο που παραπέμπει στην Ελλάδα είναι το συρτάκι που ακούγεται στην αρχή του βίντεο, το οποίο όμως, ως αναπόσπαστο μέλος του τρίπτυχου συρτάκι-σουβλάκι-θάλασσα, είναι ξεπερασμένο, μας έχει εγκλωβίσει σε ένα στερεότυπο που γίνεται αιχμή του δόρατος για τους επικριτές μας και από το οποίο πρέπει σύντομα να απεγκλωβιστούμε.
Ανεξάρτητα, λοιπόν, από το αισθητικό και το οικονομικό κομμάτι (το οποίο έχει γίνει ήδη αντικείμενο κριτικής), το θέμα που τίθεται είναι το πώς σχεδιάζεται η επικοινωνιακή στρατηγική προώθησης του σημαντικότερου εξαγώγιμου προϊόντος της χώρας μας, του τουρισμού.
Οι πρακτικές προώθησης ενός τουριστικού προορισμού επιβάλλουν, αν όχι την επιλογή από τα ήδη υπάρχοντα, τότε την εφεύρεση όλων εκείνων των χαρακτηριστικών που στοιχειοθετούν τη μοναδικότητα αυτού του τόπου και που συνθέτουν την ιδιαίτερη ταυτότητά του. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας θεώρησης, κάθε τουριστικός προορισμός πρέπει να επιλέξει ή να εφεύρει όλα εκείνα τα ειδοποιά στοιχεία που τον καθιστούν «σήμα κατατεθέν», άρα εύκολα αναγνωρίσιμο, μοναδικό και αυθεντικό. Η Ελλάδα έχει τη σπάνια τύχη να διαθέτει εκ φύσεως τέτοια χαρακτηριστικά (φυσικό τοπίο, ανθρώπινο δυναμικό, πολιτισμική κληρονομιά και παρελθόν, σύγχρονη πολιτισμική παραγωγή με παρόν και μέλλον), τα οποία και πρέπει να προβάλλει αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες.
Δεν υπάρχει, συνεπώς, λόγος να στεκόμαστε αμήχανοι απέναντι στα δυο άκρα: δεν χρειάζεται, δηλαδή, να πρέπει να επιλέξουμε αν θα προβάλλουμε τη χώρα μας μέσα από το τρίπτυχο συρτάκι-σουβλάκι-θάλασσα ή μέσα από το μπρέικντανς με θέα το Λονδίνο. Το πρώτο είναι ξεπερασμένο, και αναπαράγει αρνητικά στερεότυπα, το δεύτερο είναι παντελώς ξένο με τη χώρα, δεν παραπέμπει ούτε μεταφορικά ούτε μετωνυμικά σε αυτήν. Πρέπει να βρούμε μια νέα ισορροπία, αυτή που απο-δομεί τη νεοελληνική ταυτότητα σε μια μεταμοντέρνα εποχή, και που εγκολπώνει τόσο τον Ζορμπά με το συρτάκι όσο και το μπρέικντανς με θέα την Ευρώπη, γιατί και τα δυο είναι κομμάτια της θρυμματισμένης και πολυπρισματικής μας ταυτότητας. Το ερώτημα που τίθεται, λοιπόν, είναι μήπως ήρθε η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε την ταυτότητά μας;
_______________________
* Η Δημητρία Παπαδοπούλου είναι διπλωματούχος ξεναγός, απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής με Master και PhD στην Επικοινωνία.
Ημ. δημοσίευσης: 01/12/2012 - εφημ. Η ΑΥΓΗ
